مدیریت نیروی انسانی همواره کار دشواری است. در زمانه ما با تمام مشکلات روزانه‌ای که در اقتصاد و اجتماع، و متعاقب آن در کسب و کار رخ می‌دهد؛ به‌ویژه مهاجرت و جابه‌جایی‌های نابهنگام و فراوان نیروهای خبره و کارآمد، کار مدیران برای نگهداری نیروهای خوب بسیار دشوار شده است. سبک‌های مدیریتی با همدیگر متفاوتند و باشیوه‌های مختلفی سازمان خود را اداره می‌کنند. گاهی مدیران برای اداره‌ی سازمان از سبک مدیریت استبدادی استفاده می‌کنند. در این مقاله به طور کامل در مورد سبک مدیریت مستبدانه و فواید و مضرات آن پرداختیم.

سبک مدیریتی چیست؟

سبک مدیریتی به روشی می‌گویند که یک مدیر برای عملی کردن اهداف سازمانی از آن استفاده می‌کند. سبک‌های مدیریتی انواع مختلفی دارند و به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. به کار گرفتن هر کدام از این سبک‌ها، نحوه برنامه ریزی، سازمان‌دهی، تصمیم‌گیری، واگذاری وظایف و مدیریت کارکنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تقسیم‌بندی سبک‌های مدیریتی

روش سنتی نگاه کردن به راه‌بری و مدیریت این است که رفتارهای مربوطه را در سه سبک دسته‌بندی کنیم: مستبدانه، آسان‌گیر، مشارکتی(دموکرات: بر اساس برابری اجتماعی و رأی اکثریت).

مدیریت مستبدانه

مدیران مستبد، یا بقول ویلیام گلسر مدیران رئیس مآب، چنین فکر می‌کنند که پاسخ‌گو و جواب‌گو بودن بزرگترین ابتکار و اختراع قرن بیستم بوده است. آنها بر عنصر قاطعیت،تاکید می‌کنند. افرادی که زیر دست این مدیران کار می‌کنند مانند کامپیوتر با آنها رفتار می‌شود: فرمان بدهند و انتظار داشته باشند که بدون هیچ سؤالی دستور آن‌ها انجام شود. این موضوع تبدیل به مد روز شده که برچسب بی ارزشی به این سبک مدیریتی بزنند- اما این سبک همیشه غیر موثر یا نامناسب نیست. در واقع فقط انتهای طیف سبک مستبدانه است که باید کاملاً از آن امتناع شود.

هدف مدیران مستبد

تنها هدف مدیر مستبد این است که جایگاه خود را حفظ کند (یعنی همه چیز را در کنترل خودش داشته باشد.)

چنین مدیری مانند یک مخزن نگهداری گندم، همه اطلاعات را نزد خودش جمع آوری و حفظ می‌کند، و از آن برای کنترل کردن کارمندان و مجبور کردن آن‌ها به تبعیت و پیروی از خود استفاده می‌کند. مدیران مستبد با جدی نگرفتن نیازهای کارکنان و یا با نادیده گرفتن خواسته‌های آن‌ها، امور را اداره و مدیریت می‌کنند.

مدیران مستبد به هر قیمتی که از طریق برقراری ترس، برتری  و ارشد بودن خود را حفظ کنند. در این سبک انسان‌ها به عنوان شرکایی سودمند و حمایت‌کننده دیده نمی‌شوند، بلکه به عنوان تهدیدی باری قدرت حاکم مطلق دیده می‌شوند.

سبک مقتدر انسانی

یک سبک مرتبط با سبک مستبد، سبک مقتدر انسانی (با شفقت و مهربانی) است. چنین مدیری شفاف (صریح)، استوار (ثابت قدم) و منصف است. این مدیران کمتر تمایل دارند تا درباره نیازها و خواسته‌های دیگران سوال بپرسند، چرا که فکر می‌کنند خودشان می‌دانند الان چه چیزی مورد نیاز است. آنها فقط زمانی اطلاعات را در اختیار زیر دستان قرار می‌دهند که از آن‌ها خواسته شود یا موعیت ایجاب کند.

این نوع مدیدریت نیت خوبی دارد و اغلب بسیار کاریزماتیک است ( فردی که به دلیل جذایت باعث می‌شود دیگران از او تبعیت کنند).

چه زمان‌هایی سبک مدیریت مستبدانه ضروری است؟

فرماندهان نظامی وقتی فریاد می‌زندد «آن تپه را تسخیر کنید!» از سبک مدیدریت مستبدانه استفاده می‌کنند. آن‌ها معمولا ادعایی برای اعتبار به‌دست آمده از تسخیر تپه ندارند. برعکس، آن‌ها اغلباً تمایل دارند تا به دیگران اعتبار بدهند، چرا که هیچ علاقه شخصی برای به مالکیت درآمدن تپه ندارند.

بعضی اوقات، مانند جنگ، تصمیم‌های مستبدانه لازم وضروری است. وقتی گروهبان می‌گوید:« تپه را بگیرید!» برای داشتن یک بحث آزاد و مشارکتی درباره این تصمیم شانس کمی وجود دارد. اما اگر این شیوه مدیدریت را- یعنی داشتن ذهنیت «تپه  را بگیرید» در مدیریت- در جامعه مدنی کسب و کار، خدمات عمومی، مدیدریت کارخانه، یا ادرات دولتی به‌کار ببریم، فقط می‌تواند باعث ناشادی، احساس فلاکت و نکبت، و جنگیدن و مقابله از هر دو سوی ماجرا یعنی کارکنان و مدیران شود.

اشتباه بزرگ مدیران مستبد

سبک مدیریت مستبدانه‌ای که اینجا شرح داده شود می‌تواند شامل نسخه بسیار آب رفته و ضعیفی از سیستم WDEP  باشد. محدودیت این سبک این است که چنین مدیرانی تا حدودی از سیستم WDEP  استفاده می‌کنند؛ اما در پرسیدن سوال از کارکنان خود موفق نیستند.

اشتباه بزرگ این مدیدران این است که وقتی می‌خواهند کارکنان را به‌عنوان همکاران یا همیاران خود در نظر بگیرند، تصمیم می‌گیرند بدون توجه به خواسته‌ها، ادراک‌ها، یا نظرات آن‌ها، کار را به سرانجام برسانند. آن‌ها دنبال هیچ ورودی از سوی دیگران نیستند. آن‌ها از خودشان ارزیابی‌ها و طراحی و برنامه‌ریزی‌ها را انجام می‌دهند و همه چیز را از بلا به دیگران دیکته می‌کنند.

سخن آخر

زمانه مدیریت مستبدانه (به شیوه افراطی‌اش) خیلی وقت است که گذشته، اما بسیاری از مدیران هنوز ساده‌لوحانه به این باور چسبیده‌اند که می‌توانند دیگران را کنترل کنند تا از استانداردهای کورکورانه و تحمیلی پیروی کنند. در حالی که در دنیای مدیریت، صدور فرمان قابل قبول است، اما دیگر در جریان کار و انجام عملیات روز به روز سازمان‌ها و شرکت‌های مدرن، «حکومت و مدیریت مطلق» کارکرد مؤثری ندارد. مدیرانی که از این شیوه استفاده می‌کنند باید در شیوه مدیریت خود تجدید نظر انجام دهند. شیوه‌ی مستبدانه و دیکتاتوری برای نه تنها برای سازمان‌ها بلکه برای کارمندان و خود مدیران نیز می‌تواند خطرناک باشد.

اگر می‌خواهید با سبک‌های مدیریتی و ویژگی‌های آن بیشتر آشنا شوید و بهترین سبک مدیریتی را انتخاب کنید، کتاب کوچینگ کارکنان را حتما مطالعه کنید.